"Mi Último Adios" (My Last Farewell) is a poignant poem written by Dr. José Rizal, the national hero of the Philippines, just before his execution on December 30, 1896. It serves as both a farewell to his beloved homeland and a testament to his unwavering love for the Philippines and his yearning for its freedom. Studying this masterpiece is an exploration of historical events and an opportunity to understand the essence of nationalism, patriotism, and self-sacrifice. In this article, we delve into the importance of studying "Mi Último Adios" and its enduring relevance.
Preservation of National Identity:
"Mi Último Adios" stands as a symbol of the Philippines' struggle for independence and the preservation of its national identity during the Spanish colonial era. Through his powerful words, Rizal immortalized the aspirations of the Filipino people, expressing their desire for freedom and sovereignty. Studying the poem allows us to connect with the past, comprehend the struggles faced by our ancestors, and appreciate the sacrifices made for the sake of the nation.
Inspiration for Patriotism and Sacrifice:
Rizal's life and works, including "Mi Último Adios," continue to inspire generations of Filipinos to embrace a profound sense of patriotism and sacrifice. The poem conveys a profound love for the motherland, reflecting Rizal's willingness to lay down his life for the betterment of his people. By understanding his unwavering dedication to the country, individuals can draw inspiration to contribute positively to society and foster a deep love for their own nation.
Understanding Historical Context:
Studying "Mi Último Adios" allows one to explore the historical context in which Rizal lived and the events that led to his execution. It delves into the socio-political climate of the time, shedding light on the grievances of the Filipino people against Spanish colonial rule. By analyzing the poem in its historical context, we can grasp the significance of Rizal's ideas and how they influenced the course of Philippine history.
Literary and Linguistic Appreciation:
Beyond its historical significance, "Mi Último Adios" is a literary masterpiece. Rizal's eloquence and poetic brilliance are evident throughout the poem, making it a work of art worth analyzing from a literary and linguistic perspective. Exploring the symbolism, metaphors, and language used in the poem enhances our understanding of Rizal's intellectual depth and literary prowess.
Relevance to Contemporary Society:
The themes of "Mi Último Adios" remain relevant in contemporary society. The quest for freedom, justice, and equality still resonates with nations striving for self-determination and independence. By studying Rizal's ideals, Filipinos today can reflect on their country's progress, address ongoing challenges, and work towards a more just and inclusive society.
Read the poem in its original Spanish text and also in Tagalog, English, and Cebuano translations below.Mi Ultimo Adios
Spanish - Original Poem
Source: Gutenberg.org
Adios, Patria adorada, region del sol querida,
Perla del Mar de Oriente, nuestro perdido Eden!
A darte voy alegre la triste mustia vida,
Y fuera más brillante más fresca, más florida,
Tambien por tà la diera, la diera por tu bien.
En campos de batalla, luchando con delirio
Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;
El sitio nada importa, ciprés, laurel ó lirio,
Cadalso ó campo abierto, combate ó cruel martirio,
Lo mismo es si lo piden la patria y el hogar.
Yo muero cuando veo que el cielo se colora
Y al fin anuncia el dÃa trás lóbrego capuz;
Si grana necesitas para teñir tu aurora,
Vierte la sangre mÃa, derrámala en buen hora
Y dórela un reflejo de su naciente luz.
Mis sueños cuando apenas muchacho adolescente,
Mis sueños cuando joven ya lleno de vigor,
Fueron el verte un dÃa, joya del mar de oriente
Secos los negros ojos, alta la tersa frente,
Sin ceño, sin arrugas, sin manchas de rubor.
Ensueño de mi vida, mi ardiente vivo anhelo,
Salud te grita el alma que pronto va á partir!
Salud! ah que es hermoso caer por darte vuelo,
Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,
Y en tu encantada tierra la eternidad dormir.
Si sobre mi sepulcro vieres brotar un dia
Entre la espesa yerba sencilla, humilde flor,
Acércala a tus labios y besa al alma mÃa,
Y sienta yo en mi frente bajo la tumba frÃa
De tu ternura el soplo, de tu hálito el calor.
Deja á la luna verme con luz tranquila y suave;
Deja que el alba envÃe su resplandor fugaz,
Deja gemir al viento con su murmullo grave,
Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave
Deja que el ave entone su cantico de paz.
Deja que el sol ardiendo las lluvias evapore
Y al cielo tornen puras con mi clamor en pos,
Deja que un sér amigo mi fin temprano llore
Y en las serenas tardes cuando por mi alguien ore
Ora tambien, Oh Patria, por mi descanso á Dios!
Ora por todos cuantos murieron sin ventura,
Por cuantos padecieron tormentos sin igual,
Por nuestras pobres madres que gimen su amargura;
Por huérfanos y viudas, por presos en tortura
Y ora por tà que veas tu redencion final.
Y cuando en noche oscura se envuelva el cementerio
Y solos sólo muertos queden velando allÃ,
No turbes su reposo, no turbes el misterio
Tal vez acordes oigas de citara ó salterio,
Soy yo, querida Patria, yo que te canto á ti.
Y cuando ya mi tumba de todos olvidada
No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,
Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,
Y mis cenizas antes que vuelvan á la nada,
El polvo de tu alfombra que vayan á formar.
Entonces nada importa me pongas en olvido,
Tu atmósfera, tu espacio, tus valles cruzaré,
Vibrante y limpia nota seré para tu oido,
Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido
Constante repitiendo la esencia de mi fé.
Mi Patria idolatrada, dolor de mis dolores,
Querida Filipinas, oye el postrer adios.
Ahi te dejo todo, mis padres, mis amores.
Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores,
Donde la fé no mata, donde el que reyna es Dios.
Adios, padres y hermanos, trozos del alma mÃa,
Amigos de la infancia en el perdido hogar,
Dad gracias que descanso del fatigoso dÃa;
Adios, dulce extrangera, mi amiga, mi alegria,
Adios, queridos séres morir es descansar.
Mi Ultimo Adios
Huling Paalam
Tagalog Translation
Source: Tagalog Lang
Pinipintuho kong Bayan ay paalam,
Lupang iniirog ng sikat ng araw,
mutyang mahalaga sa dagat Silangan,
kaluwalhatiang sa ami’y pumanaw.
Masayang sa iyo’y aking idudulot
ang lanta kong buhay na lubhang malungkot;
maging maringal man at labis ang alindog
sa kagalingan mo ay akin ding handog.
Sa pakikidigma at pamimiyapis
ang alay ng iba’y ang buhay na kipkip,
walang agam-agam, maluwag sa dibdib,
matamis sa puso at di ikahahapis.
Saan man mautas ay di kailangan,
cipres o laurel, lirio ma’y patungan
pakikipaghamok, at ang bibitayan,
yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.
Ako’y mamamatay, ngayong namamalas
na sa Silanganan ay namamanaag
yaong maligayang araw na sisikat
sa likod ng luksang nagtabing na ulap.
Ang kulay na pula kung kinakailangan
na maitina sa iyong liwayway,
dugo ko’y isaboy at siyang ikikinang
ng kislap ng iyong maningning na ilaw.
Ang aking adhika sapul magkaisip
noong kasalukuyang bata pang maliit,
ay ang tanghaling ka at minsang masilip
sa dagat Silangan hiyas na marikit.
Natuyo ang luhang sa mata’y nunukal,
taas na ang noo’t walang kapootan,
walang bakas kunot ng kapighatian
gabahid man dungis niyong kahihiyan.
Sa kabuhayan ko ang laging gunita
maningas na aking ninanasa-nasa
ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa
paghingang papanaw ngayong biglang-bigla.
Ikaw’y guminhawa laking kagandahang
akoy malugmok, at ikaw ay matanghal,
hininga’y malagot, mabuhay ka lamang
bangkay ko’y maisilong sa iyong Kalangitan.
Kung sa libingan ko’y tumubong mamalas
sa malagong damo mahinhing bulaklak,
sa mga labi mo’y mangyayaring ilapat,
sa kaluluwa ko halik ay igawad.
At sa aking noo nawa’y iparamdam,
sa lamig ng lupa ng aking libingan,
ang init ng iyong paghingang dalisay
at simoy ng iyong paggiliw na tunay.
Bayaang ang buwan sa aki’y ititig
ang liwanag niyang lamlam at tahimik,
liwayway bayaang sa aki’y ihatid
magalaw na sinag at hanging hagibis.
Kung sakasakaling bumabang humantong
sa krus ko’y dumapo kahit isang ibon,
doon ay bayaan humuning hinahon
at dalitin niya payapang panahon.
Bayaan ang ningas ng sikat ng araw
ula’y pasingawin noong kainitan,
magbalik sa langit ng buong dalisay
kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.
Bayaang sino man sa katotong giliw
tangisang maagang sa buhay pagkitil;
kung tungkol sa akin ay may manalangin
idalangin, Bayan, yaring pagkahimbing.
Idalanging lahat yaong nangamatay,
Nangag-tiis hirap na walang kapantay;
mga ina naming walang kapalaran
na inihihibik ay kapighatian.
Ang mga balo’t pinapangulila,
ang mga bilanggong nagsisipagdusa;
dalanginin namang kanilang makita
ang kalayaan mong ikagiginhawa.
At kung ang madilim na gabing mapanglaw
ay lumaganap na doon sa libinga’t
tanging mga patay ang nangaglalamay,
huwag bagabagin ang katahimikan.
Ang kanyang hiwaga’y huwag gambalain;
kaipala’y marinig doon ang taginting,
tunog ng gitara’t salterio’y magsaliw,
ako, Bayan yao’t kita’y aawitan.
Kung ang libingan ko’y limot na ng lahat
at wala ng kurus at batong mabakas,
bayaang linangin ng taong masipag,
lupa’y asarolin at kahuya’y ikalat.
Ang mga buto ko ay bago matunaw,
mauwi sa wala at kusang maparam,
alabok na iyong latag ay bayaang
siya ang babalang doo’y makipisan.
Kung magkagayon ma’y, alintanahin
na ako sa limot iyong ihabilin,
pagka’t himpapawid at ang panganorin,
mga lansangan mo’y aking lilibutin.
Matining na tunog ako sa dinig mo,
ilaw, mga kulay, masamyong pabango,
ang ugong at awit, paghibik ko sa iyo,
pag-asang dalisay ng pananalig ko.
Bayang iniirog, sakit niyaring hirap,
Katagalugan kong pinakaliliyag,
dinggin mo ang aking pagpapahimakas;
diya’y iiwan ko sa iyo ang lahat.
Ako’y patutungo sa walang busabos,
walang umiinis at berdugong hayop;
pananalig doo’y di nakasasalot,
si Bathala lamang doo’y haring lubos.
Paalam, magulang at mga kapatid
kapilas ng aking kaluluwa’t dibdib
mga kaibigan, bata pang maliit,
sa aking tahanan di na masisilip.
Pag-papasalamat at napahinga rin,
paalam estranherang kasuyo ko’t aliw,
paalam sa inyo, mga ginigiliw;
mamatay ay siyang pagkakagupiling!
Mi Ultimo Adios
Last Farewell
English Translation
Source: Pinoystalgia
Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress’d
Pearl of the Orient seas, our Eden lost!,
Gladly now I go to give thee this faded life’s best,
And were it brighter, fresher, or more blest
Still would I give it thee, nor count the cost.
On the field of battle, ‘mid the frenzy of fight,
Others have given their lives, without doubt or heed;
The place matters not-cypress or laurel or lily white,
Scaffold or open plain, combat or martyrdom’s plight,
‘Tis ever the same, to serve our home and country’s need.
I die just when I see the dawn break,
Through the gloom of night, to herald the day;
And if color is lacking my blood thou shalt take,
Pour’d out at need for thy dear sake
To dye with its crimson the waking ray.
My dreams, when life first opened to me,
My dreams, when the hopes of youth beat high,
Were to see thy lov’d face, O gem of the Orient sea
From gloom and grief, from care and sorrow free;
No blush on thy brow, no tear in thine eye.
Dream of my life, my living and burning desire,
All hail ! cries the soul that is now to take flight;
All hail ! And sweet it is for thee to expire ;
To die for thy sake, that thou mayst aspire;
And sleep in thy bosom eternity’s long night.
If over my grave some day thou seest grow,
In the grassy sod, a humble flower,
Draw it to thy lips and kiss my soul so,
While I may feel on my brow in the cold tomb below
The touch of thy tenderness, thy breath’s warm power.
Let the moon beam over me soft and serene,
Let the dawn shed over me its radiant flashes,
Let the wind with sad lament over me keen ;
And if on my cross a bird should be seen,
Let it trill there its hymn of peace to my ashes.
Let the sun draw the vapors up to the sky,
And heavenward in purity bear my tardy protest
Let some kind soul o ‘er my untimely fate sigh,
And in the still evening a prayer be lifted on high
From thee, 0 my country, that in God I may rest.
Pray for all those that hapless have died,
For all who have suffered the unmeasured pain;
For our mothers that bitterly their woes have cried,
For widows and orphans, for captives by torture tried
And then for thyself that redemption thou mayst gain.
And when the dark night wraps the graveyard around
With only the dead in their vigil to see
Break not my repose or the mystery profound
And perchance thou mayst hear a sad hymn resound
‘Tis I, O my country, raising a song unto thee.
And even my grave is remembered no more
Unmark’d by never a cross nor a stone
Let the plow sweep through it, the spade turn it o’er
That my ashes may carpet earthly floor,
Before into nothingness at last they are blown.
Then will oblivion bring to me no care
As over thy vales and plains I sweep;
Throbbing and cleansed in thy space and air
With color and light, with song and lament I fare,
Ever repeating the faith that I keep.
My Fatherland ador’d, that sadness to my sorrow lends
Beloved Filipinas, hear now my last good-by!
I give thee all: parents and kindred and friends
For I go where no slave before the oppressor bends,
Where faith can never kill, and God reigns e’er on high!
Farewell to you all, from my soul torn away,
Friends of my childhood in the home dispossessed !
Give thanks that I rest from the wearisome day !
Farewell to thee, too, sweet friend that lightened my way;
Beloved creatures all, farewell! In death there is rest!
Mi Ultimo Adios
Katapusan Nakong Panamilit
Cebuano Translation by: Atty James Lobedica
Source: Patnubay.org
Manamilit na ako kanimo, nasod kong linudhan,
Perlas sa sidlakan, nga nawagtangan sa Paraiso,
Sa dakong kalipay, akong kinabuhi ihalad ko kanimo
Ug kon kini mas lantip pa, mas bag-o, ug mas maayo
Walay pupanuko, ako gihapon’g itugyan ang tanan diha kanimo.
Sa kayutaan, sa panggubatan, ang pakigbatok nag-alintabo
Adunay wala batia ug sakit, mibuhis sa ilang kinabuhi’ng walay pupanuko
Wala’y pupanumbaling: kon sila sa tanaman ug kabulakan mosangko;
Sa mga damba, sa dagkong wanang, sa pakig-away sila mangaigo,
Susama ra kining tanan, kon maoy gipangayo sa nasod ug sa ilang pamuyo.
Sa akong kamatayon, pagahikit-an ko ang pasunding sa banagbanag
Ug ipahibalo ang pag-abot sa adlaw human sa masulob-ong kagabhion;
Kon nanginahanglan ka’g bulok, ipatina ug ipadan-ag sa sayong kabuntagon,
Hala gamita ang giula kong dugo, ug kini isabwag sa tukmang panahon,
Dayandayani kini sa amag nga magpakita sa paghulma sa kahayag nga paabotonon!
Akong damgo, ang akong pagpakabuhi ug pagbati
Nag-agungoy, ang akong kalag, andam nang ibugti
Pakatam-ison ko ang paghalad kanimo niini
Itugyan ko ang akong pangandoy ug kinabuhi
Dad-on sa halawom kong katulogon’g walay pagpauli
Kon moabot ang adlaw’ng motubo ibabaw sa akong lubnganan,
Ang usa ka mapahiubsanong bulak, kini motuybo sa kalibonan,
Mosapigad kini sa akong mga ngabil, hasta akong kalag mahagkan
Mabati ko’ng modapat sa akong kilay sa mabugnawong pahulayanan
Ang kalumoy sa pagdapat sa imong kainit nga daw gininhawang gamhanan.
Tugoti’ng magdungaw ang bulan, mobanwag kanako sa iyang kahumok ug kamingaw
Tugoti ang pagkuyanap sa kaadlawon aron makabusikad sa iyang ginagmay’ng sulaw
Tugoti ang huyohoy sa hangin nga nagdala ug kasub-anan’ng mokatap sa ibabaw,
Ug kon ugaling man, makita ang usa ka langgam nga mobatog sa krus
Pasagdi kining makapabati sa mananoy’ng awit nga makabisibis ug kalinaw
Pasagdi ang haring adlaw nga mamupo sa mga hamog ug sa kahanginan ipatunaw
Ug didto sa putli nga kalangitan, maghambin kini sa akong protesta’ng giuhaw,
Tugoti nga mahatagan ang akong kalag ug kusog aron maabot sa taas nga panaw
Uban sa mga pag-ampo ug pangaliya nga unta ipaitaas, sa gabii’ng mabugnaw,
Aron makab-otan ta ang kalingkawasan sa nasod, ug uban sa Ginoo ako makapahulay.
Iampo ta ang mga dinaogdaug nga nangamatay,
Sa ilang dili masukod nga kasakit ug pag-antos,
Sa mga inahan nga nag-antos sa kapait ug naghilak
Alang sa mga biyuda ug mga ilong tuwapos, nga gipaantos
Ug maangkon unta nilang tanan katagbawan sa katapusan,
Ug kon mohabol na ang kangingit sa akong lubnganan
Diin ang mga patay lamang ang magtukaw ug mag-uban
Ayaw gayud ug padala sa lawom nga tanghaga niining tanan
Kon mabati mo ang masulob-ong duyog sa palibot
Akong pinalanggang nasod, itugyan ko kanimo kining awit.
Kon moabot na ang panaho’ng ako makalimtan
Diin mawala na ang krus ug bato’ng timailhan sa lubnganan
Tugoti na lang ang pala, ug piko nga mosuling ug kamo giyahan
Aron kini mopakatag sa akong abo, mopakatap sa nahimutangan
Hangtod mapadpad, mawala kining tanan, madala sa kahanginan.
Unya kon motanday na ang kalimot sa panumdoman,
Diin dad-on na ako ngadto sa kapatagan, ug dagkong hawan
Mogitib ngadto sa kapunawpunawan ug kahanginan
Inyong makita ang mga bulok, kahayag ug mabati ang masulob-ong awit
Nga magpabati pag-usab sa akong hugot nga pagtuo.
Akong yutang natawhan, akong kagul-anan, kanimo akong ipahulam
Pinalangga’ng Pilipinas, manamilit nako kanimo sa kataposan,
Akong itugyan kanimo ang akong mga ginikanan ug mga kaigsoonan
Mopanaw na ako ngadto sa yuta nga walay ulipon ug mangulipon ang tugotan
Sa lugar diin ang hugot nga pagtuo sa kagawasan dili mapatay, uban sa Ginoo natong tanan.
Panamilit alang kaninyong tanan, gikan kanako ug sa akong kalag
Mga kahigalaan nga gikuhaan ug kabalayan, mga gipanamastasan
Magpasalamat kita nga ako mopahulay na human sa makaluyang adlaw
Panamilit na alang kaninyong tanan, alang sa akong mga suod
Mga pinalangga’ng mga linalang, manamilit na ako aron mopahulay!